Wokół selfów i niedoselfów

Przyznaję, na temat self-publishingu oraz wydawania książek przy współfinansowaniu kosztów druku chciałam napisać od dawna. Ba, mam nawet szkic takiego wpisu. Początkowo był długi, potem wykastrowałam go ze wszelkich potencjalnie kontrowersyjnych opinii, skurczył się i zamienił w ogryzek. Bo temat jest kontrowersyjny.

Groot nie jest kontrowersyjny. Groot ma łagodzić obyczaje, a poza tym wiem, że lubicie Groota :P

Co jakiś czas przez FB przewala się dyskusja (albo minidyskusja) na temat walorów literackich książek, które autor wydał własnym sumptem, albo do wydania ich dopłacił. Ludzie dzielą się zazwyczaj na dwa obozy - jedno bronią prawa do pisania i wydawania tego, co nam się podoba, inni alarmują, że zalewa nas fala chłamu, a słowa "pisarz", "powieść", "książka" tracą swoje znaczenie. O ile nad selfami przechodzimy jakoś do porządku dziennego, o tyle na publikacjach współfinansowanych wykładamy się równo. To trochę tak, jakby banda ludzi w garniakach porzucała nagle pozory cywilizacji, chwytała pały i wskakiwała w błoto, by okładać się po łbach w obronie jedynie słusznego świato- i książkopoglądu.

O co chodzi z tym współfinansowaniem? Ano o to, że autor idzie do wydawcy (kilku na taką współpracę idzie, podejrzewam, że za moment będzie tego więcej)  i zawiera z nim umowę, w myśl której wydawca wyda jego książkę, a autor opłaci część kosztów druku. Albo cały koszt. No, coś tam opłaci. Kwota zazwyczaj opiewa na kilka tysięcy. Wydawca zobowiązany jest oczywiście zapewnić redakcję i korektę tekstu, skład, okładkę, druk, promocję. Norma. W czym problem? Dla niektórych w ogóle nie ma żadnego problemu (napisał, wydał, zapłacił, może mu się zwróci, a jak nie, jego problem), dla innych sprawa jest o wiele bardziej skomplikowana.

Ostatnio jeden z redaktorów piszących dla kilku poczytnych periodyków oznajmił, że książki wydanej przy współfinasowaniu do ręki nie weźmie. Bo nie. Po pierwsze dlatego, że nie wierzy w jej wartość literacką, po drugie dlatego, że nie ma zamiaru popierać procederu wydawania ze współfinansowaniem. Nie jestem za tym, żeby odrzucać jakikolwiek tekst przed lekturą, bo uważam to za krzywdzące dla autora. Ale nie będę również krytykować dziennikarza, który, być może, nażarł się już do wypęku nieświeżych kawałków i cierpi na pogłębiającą się niestrawność. Z jakiegoś powodu w jego oczach wydanie książki w taki, a nie inny sposób jest synonimem kiepskiej jakości. I to jest bardzo, bardzo niefajne.

Wydawcy otrzymują masę propozycji wydawniczych, z których większość, przepraszam za szczerość, ma wartość li i jedynie dla ich autorów. Wierzcie mi, tak po prostu jest - teksty źle napisane, nieprzemyślanie, zupełnie o niczym (z naszego punktu widzenia), pełne błędów rzeczowych i tak dalej. I choć rozumiemy, że ktoś poświęcił na pisanie potężny kawał życia, to... Sorry. Po prostu nie. Ale wśród propozycji są również rzeczy całkiem fajne, które również nie zostaną opublikowane. Bo nie do końca pasują do profilu (to w sumie taki dupochron, jak nie wiadomo, co napisać, można napisać, że nie pasuje do profilu), bo nie rokują sprzedażowo, bo nie mamy pojęcia, jak je wypromować, bo są zbyt ambitne <sic!>, bo eksperymentalne, bo nie kumamy... Szansą dla wszelkich odrzuconych autorów jest albo self, albo współfinansowanie (przy założeniu, że ktoś się na to współfinansowanie pokusi).

Wiele osób, myśląc o debiucie, wyobraża sobie sławę, chwałę, pieniądze, początek wielkiej kariery, mało kto jednak zdaje sobie sprawę z tego, jak funkcjonuje rynek wydawniczy. I jak myślą recenzenci. Nie wiem, czy ktokolwiek wie, jak myślą recenzenci ;-) Odnoszę wrażenie, że w przypadku takiego współfinansowania autorowi zależy na tym, żeby jego książka wyszła drukiem i pojawiła się na półkach księgarń. Problem w tym, że sam druk książki niczego nie zapewnia. Większość drukarni oferuje druk cyfrowy niewielkich nakładów i nawet przeciętnie rozgarnięty dziesięciolatek znajdzie sobie wycenę online i wykona kalkulację. Jak pogrzebie nieco dłużej, znajdzie ofertę którejś z mniejszych drukarni, która wykona robotę za połowę ceny z kalkulacji. A jeśli trafi przypadkiem na tę drukarnię, która robiła nam prebooki "Morza Spokoju", to jakoś tych wydruków będzie bardzo zacna.

W czym więc rzecz? Ano nie w druku, nawet nie w ISBNie (który książka mieć musi). Rzecz w profesjonalnej redakcji (którą, swoją drogą, również można ogarnąć własnym sumptem - to znaczy popytać, namierzyć dobrego redaktora i go wynająć; to już wymaga sporo zacięcia), korekcie, składzie, a przede wszystkim - w dystrybucji i promocji. I tu pojawiają się dwie sprawy. Po pierwsze, czy da się dobrze dystrybuować i sprzedawać książkę, której pierwszy nakład to, dajmy na to, 500 egz.? Po drugie - jak promować książkę, skoro niektórzy nie zechcą jej nawet przeczytać dlatego, że wyszła w taki sposób, w jaki wyszła?

Nie piszę tego posta po to, by Was do czegoś namawiać, albo coś Wam odradzać, po prostu jestem ciekawa Waszych opinii na temat tego, stosunkowo nowego, zjawiska. Napisałam o redaktorze, który się zbiesił, ale wiem również o kimś, kto bardzo dobrze na takim współfinansowaniu wyszedł. Zadebiutować jest trudno, a mnie zastanawia, czy taki co-op ułatwia debiut, czy raczej go utrudnia.

Następnym razem będzie bardziej na temat naszych książek, a nie tak ogólnie, obiecuję :)

PS. Możecie sobie wygooglać temat - jest obszerny i generuje niezłe awantury.